آیا میدانید اضطراب اجتماعی چیست؟

اضطراب اجتماعی:یكی از مشكلات بزرگ برخی افراد خجالت كشیدن و اضطراب اجتماعی یا همان كم رویی است. مثلا هنگام پرسیدن درس توسط استاد دچار اضطراب می شوند و دست هایشان می لرزد و به خوبی نمی توانند جواب دهند. این وضعیت حتی باعث می شود شخص مورد تمسخر دیگران واقع شود و در روحیه او تأثیر منفی بگذارد، و حتی از دیگران كناره گیری كند. به راستی برای رفع اضطراب اجتماعی باید چه كرد؟ در این زمینه به توصیه هایی كه به یك شخصی كه دچار این مشكل بوده توجه كنید:

آدمی موجودی اجتماعی و نیازمند ارتباط با دیگران است؛ خجالت و كم رویی، آفتی است كه آدمی را از كاروان رو به تعالی و ترقّی باز می دارد؛ به قابلیت های نهفته فرصت بروز نمی دهد و توان ها و استعدادها را سركوب و نابود می سازد. از دیدگاه روان شناختی، كم رویی توجهی غیرعادی و اضطراب آلود به خویشتن است كه در یك یا چند موقعیت اجتماعی، تجلّی می كند و فرد را در انواع تنش های روانی، شرایط نامناسب عاطفی و شناختی و نابسامانی های جسمی و زیستی فرو می برد و موجب بروز رفتارهای خام و نسنجیده و واكنش های نامناسب می گردد.

اضطراب اجتماعی، با توجّه به ضعف و شدتش، انواع پیامدهای زیستی و روانی و شناختی؛ ـ مانند تشدید ضربان قلب، تغییر رنگ چهره، اختلال در تنفس، لرزش بدن و دستان، تغییر فركانس صدا، لكنت زبان، خشكی دهان، انزواطلبی، عدم پذیرش، فرار از فعالیت ها، عدم دفاع از خود، افت شخصیت، ركود علمی، مشكل دوست یابی و حتّی جهالت و نادانی ـ به دنبال می آورد.

بنابراین خجالت و اضطراب اجتماعی افزون بر اینكه انسان را از فعالیت های فردی باز می دارد و زندگی شخصی را فلج می كند، زمینه فعالیت های اجتماعی را نیز نابود می سازد و اندك اندك، سلامت جسم و بهداشت روان را در معرض تهدید قرار می دهد. همان گونه كه به درستی تشخیص داده و اقدام كرده اید، با تصمیمی جدّی و همتی بلند، به مبارزه با خجالت و كمرویی بپردازید. تصمیم جدی بگیرید و با تكیه بر توانمندی واقعی خود، توان خدا دادی و استعداد نهفته وجودتان را هر چه زودتر، از چنگال غول خیالی عجز و بی كفایتی رهایی بخشید.

همان گونه كه می دانید وگاه تجربه كرده اید، خجالت و كمرویی، هرگز با ناتوانی برابر نیست. خجالتی بودن به معنای ناتوان شمردن خویش است، نه ناتوان بودن.

از سوی دیگر، بیشتر صاحب نظران معتقدند: خجالت خصلتی ژنتیكی نیست تا خود را مقهور آن بدانید و در برابرش تسلیم شوید! این پدیده محصول شناخت نادرست خود و دیگران و سازش نایافتگی های اجتماعی و حتّی رفتارهای غلط آموخته شده است. بی گمان با شناخت توانمندی های خود، برخی عوامل مؤثر در بروز آنها و رعایت دقیق و مستمر و كامل راه كارهای ارائه شده، می توان به مطلوب ترین سطح سازش یافتگی اجتماعی و مؤثرترین شكل ارتباط با دیگران دست یافت.

فقط كافی است به توانایی تان ایمان داشته باشید. توانایی های خود را در فعالیت های گذشته مرور كنید و موفقیت های هر چند ساده خویش را برشمرید. از آنجا كه عوامل بروز خجالت و كم رویی، در نوعی شناخت غلط از خویشتن ریشه دارد، كافی است به شناختی صحیح و واقع بینانه از خود دست یابید تا این سدّ تعالی و ترقّی را پشت سر گذارید. به عبارت دیگر باید خودپنداره ای كه از خود دارید را اصلاح كنید.

بر این اساس، به عنوان یك راه كار كلی، خوب است از بعضی عوامل مؤثر در بروز خجالت آگاه شوید تا با حذف آنها به مطلوب دست یابید. تربیت غلط خانوادگی، آلوده ساختن محیط خانه و فضای ذهن خویش به حالت های رعب، وحشت، تهدید، ترس، دلواپسی، مراقبت های شدید و افراطی از رفتارها و اعمال خود، مقایسه خود با دیگران، خود بزرگ بینی و خود كوچك بینی افراط گونه و عدم آگاهی از مهارت های اجتماعی، احساس تنهایی و ترس از طرد و مسخره شدن و مقبول واقع نشدن بخشی از عوامل كمرویی است.

روشن است هر كه در فضای آلوده بدین عوامل، به سر برد، با نوعی احساس شرم، ترس، دلهره، گنه كاری، بی عرضگی و حقارت رشد می كند. در نتیجه همیشه خود را فردی ضعیف می بیند و جرأت هیچ اقدامی در خویش نمی یابد! این فرد حتّی از قضاوت دیگران درباره اعمال و رفتارش می پرهیزد؛ خود را از انظار دیگران مخفی نگه می دارد و از انجام دادن عملی كه مورد مشاهده و ارزیابی دیگران قرار می گیرد، اجتناب می ورزد.

بی تردید با شناخت عوامل مؤثر در اضطراب اجتماعی و حذف آنها از صحنه زندگی و فضای ذهن خویش گام های مؤثری می توان برای درمان آن بردارید. سپس به راهكارهای زیر عمل كنید تا هر چه زودتر از چنگال مخوف كمرویی نجات پیدا كنید.

راهكارهای عملی مقابله با اضطراب اجتماعی:

بر اساس شناختی كه از علل بروز خجالت دارید، هرگز نباید درمان آن را در داروخانه ها و لابه لای اقدامات پزشكی و آرام بخش ها و تقویت كننده ها جست و جو كنید. اساس درمان بر تغییرات شناختی و اصلاح رفتاری و از یاد بردن رفتارهای مبتنی بر خود كم بینی استوار است و از روش های شناخت درمانی و تغییر در باورها و نظام ارزشی و افزایش مهارت های اجتماعی و توانایی های شغلی و حرفه ای و تحصیلی پیروی می كند. بر این اساس چند روش عملی ذكر می شود؛ امید است مفید و در راه نیل به هدف مؤثر باشد:

رفع اضطراب اجتماعی با :ایجاد تغییر و اصلاح در شناخت خود از خویشتن:

باید شناخت خود از توانایی ها، استعدادها، ویژگی های شخصیتی خویش را اصلاح كنید و با واقعیت تطبیق دهید. پس:

1. در برابر آینه ایستاده، جلوه های رفتاری خوشایند، حالات بدنی و برداشت های مثبتی كه از وضعیت ظاهری خود دارید، یادداشت كنید و روزی چند بار با صدای بلند بخوانید، مانند این جمله: «من خوش قامت هستم» و… .

2. فهرستی از ده لغت یا عبارت ـ كه بیانگر ویژگی های مثبت شخصیت شما است ـ تهیه كنید و روزی چند بار آنها را در قالب جمله كاملی بخوانید ؛ مثلاً بگویید: «من باهوش هستم» و… .

3. خاطرات و تجارب جالب خود را برای دوستان صمیمی تعریف كنید.

4. هرگز به اندیشه و شناخت های آزار دهنده (مانند احساس حقارت، ناتوانی، بی كفایتی، شرمندگی و…) اجازه ندهید فضای ذهن شما را اشغال كند. به محض ورود این افكار، ذهنیت های مطلوب و ویژگی های مثبت خود را با صدای بلند تكرار كنید.

5. هرگز تصور كمرو بودن را به ذهن خود راه ندهید و واژه ها و عبارت هایی چون: «من خجالتی هستم»، «من كمرو هستم» و «من جرأت بیان ندارم» را به زبان نیاورید، بلكه جرأت و شهامت را به خود تلقین كنید، و با صدای بلند در طول روز، چندین نوبت بگویید: من شهامت بیان این سخن، عمل و فعالیت را دارم. اجازه ندهید خاطره شكست های قبلی به اندیشه شما راه یابد. موفقیت های گذشته را به خاطر آورید.

6. شناخت خود از جنس مخالف را تصحیح كنید. او نیز شخصی مانند شما و همه انسان های دیگر است. البته رعایت حیا و عفت در مقابل نامحرم امری مطلوب و شایسته است و هیچ گاه شرم و حیا، در مقابل نامحرم را مساوی با كم رویی و خجالت نگیرید.